Καθηγητής Ανδρέας Θεοφάνους
15/3/19
Προς αναζήτηση οράματος και σοβαρότητας
Η ολοκλήρωση και δημοσιοποίηση του πορίσματος για την κατάρρευση του Συνεργατικού Πιστωτικού Συστήματος συμπίπτει χρονικά με την έκτη επέτειο του θλιβερού Μαρτίου του 2013, όταν η Κύπρος οδηγήθηκε σε ένα πολύ σκληρό και ταπεινωτικό Μνημόνιο. Κατ’ επανάληψιν έχω ασκήσει κριτική στην Τρόικα όχι μόνο για το τι έπραξε στην Κύπρο αλλά και για τη γενικότερη φιλοσοφία της. Αυτό φυσικά δεν απαλλάσσει την Κύπρο από τις δικές της ευθύνες. Πέραν της ανεπαρκούς διακυβέρνησης υπήρξε διαφθορά, διαπλοκή, κακοδιαχείριση και αναξιοκρατία διαχρονικά. Θα αναμένετο ότι μετά το 2013 αυτά τα χαρακτηριστικά θα εξέλιπαν ή τουλάχιστον θα μειώνονταν. Δυστυχώς κάτι τέτοιο δεν έγινε και το τίμημα που ακολούθησε είναι βαρύ.
Παρά τα πολύ σοβαρά προβλήματα που αντιμετώπιζε, το Συνεργατικό Πιστωτικό Σύστημα θα μπορούσε να επιβιώσει. Αυτός άλλωστε ήταν ο στόχος και ο λόγος της ανακεφαλαιοποίησης. Δυστυχώς οι χειρισμοί που έγιναν οδήγησαν στην τελική συντριβή του Συνεργατισμού καθώς και στην αύξηση του δημόσιου χρέους. Ούτως ή άλλως σωστά κατανέμονται ευθύνες και για την περίοδο πριν το 2013.
To Συνεργατικό Πιστωτικό Σύστημα υπήρξε για πολλά χρόνια αντικείμενο κακοδιαχείρισης, εργαλείο εξυπηρέτησης μικροκομματικών συμφερόντων καθώς και φορέας άσκησης εξουσίας. Τα στοιχεία αυτά ήταν καθοριστικής σημασίας για την καταστροφή. Δυστυχώς η εικόνα αυτή αντικατόπτριζε την πλειοψηφία των Συνεργατικών Εταιρειών. Αντιθέτως εκείνες που λειτουργούσαν με στοιχειώδη εταιρική και τραπεζική κουλτούρα ήταν η μειοψηφία. Ακόμη δεν έχει επεξηγηθεί πειστικά η λογική διά της οποίας τα υγιή πιστωτικά ιδρύματα φορτώθηκαν τις αμαρτίες των προβληματικών οντοτήτων.
Οι αρνητικές εξελίξεις στο Συνεργατικό Πιστωτικό Σύστημα επιδεινώθηκαν από λανθασμένες πολιτικές αποφάσεις, όπως ήταν οι υποσχέσεις για διαγραφές δανείων αλλά και η δυστοκία στη θεσμοθέτηση διαδικασιών ανάκτησης περιουσιακών στοιχείων από στρατηγικούς κακοπληρωτές. Μέγα σφάλμα ήταν και οι προσλήψεις υπεράριθμου προσωπικού καθώς και η τοποθέτηση στελεχών με λίγες γνώσεις και εμπειρία στην αντιμετώπιση του τεράστιου προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Τονίζεται συναφώς ότι η αντιμετώπιση του μεγάλου ζητήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων και του ιδιωτικού δανεισμού είναι καθοριστικής σημασίας για τον χρηματοπιστωτικό τομέα και την οικονομία γενικότερα. Αυτό έπρεπε και πρέπει να γίνει με τρόπο ώστε να διαφυλαχθεί και το οικονομικό και το κοινωνικό μέτρο. Στα πλαίσια αυτά θα πρέπει να αξιολογηθεί κριτικά το συναφές νομικό πλαίσιο για τις εκποιήσεις ενώ παράλληλα θα πρέπει να επιστρατευτεί και η διακριτική ευχέρεια στήριξης της όλης προσπάθειας για μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων με ορθολογισμό αλλά και κοινωνική ευαισθησία.
Με την καταστροφή του Συνεργατισμού οι πολίτες παρακολουθούν εμβρόντητοι τις εξελίξεις και γίνονται για μια ακόμη φορά μάρτυρες ενός παραλογισμού. Τα πορίσματα δεν μπορεί να γίνονται αποδεκτά κατά το δοκούν. Και θα πρέπει επιτέλους να κατανοηθούν απ’ όλους οι προεκτάσεις της σκληρής αυτής πραγματικότητας.
Η αντιπολίτευση κατηγορεί τον Πρόεδρο, τον Υπουργό Οικονομικών και την κυβέρνηση γενικότερα για αλαζονεία και έλλειψη σεβασμού για το πόρισμα τονίζοντας συναφώς ότι η ανάληψη ευθυνών έπρεπε να συνοδεύεται με τις ανάλογες παραιτήσεις. Η κυβέρνηση παρά τα σοβαρά προβλήματα που παρατηρούνται φαίνεται να επαναπαύεται στο γεγονός ότι στις εκλογές του 2018 η επικράτηση του Προέδρου Αναστασιάδη ήταν άνετη. Προφανώς η όλη παρουσία των δυνάμεων της αντιπολίτευσης (περιλαμβανομένης και της δυστοκίας για κατάθεση μιας εναλλακτικής πρότασης διακυβέρνησης ευρείας αποδοχής) ήταν τέτοια που η κυβέρνηση Αναστασιάδη θεωρήθηκε από την κοινή γνώμη ως το λιγότερο κακό. Άλλωστε για αυτό είχαμε την εύκολη επανεκλογή του Προέδρου το 2018.
Πέραν του υπαρξιακού ζητήματος του Κυπριακού, τα τελευταία χρόνια η χώρα μας συγκλονίζεται από γεγονότα που δημιουργούν ανασφάλεια και αβεβαιότητα στους πολίτες. Η εμπιστοσύνη προς το κράτος, τους θεσμούς και το πολιτικό σύστημα μειώνεται επικίνδυνα. Ολοένα και περισσότεροι πολίτες γυρίζουν την πλάτη στα κόμματα αλλά και στο πολιτικό σύστημα γενικότερα. Αυξητική είναι και η τάση της απαξίωσης, όχι ασφαλώς από αδιαφορία αλλά από διαμαρτυρία για όσα συμβαίνουν. Οι ευθύνες της κυβέρνησης και όλων των πολιτικών δυνάμεων είναι σοβαρές. Θα πρέπει επιτέλους να οικοδομηθεί ένα αποτελεσματικό και σοβαρό κράτος και να κερδηθεί ξανά η εμπιστοσύνη των πολιτών. Σε διαφορετική περίπτωση θα θρηνήσουμε πάνω στα ερείπια μιας χώρας που καταρρέει…