Οι επιπτώσεις της πανδημίας στην ψυχική υγεία των νέων

Ηπανδημία έχει επηρεάσει σημαντικά την ψυχική υγεία των νέων με τα συναισθήματα άγχους, θλίψης και αβεβαιότητας να κυριαρχούν στην ψυχο-συναισθηματική τους κατάσταση, σύμφωνα με έρευνες και μελέτες τόσο στην Κύπρο, όσο και στο εξωτερικό.

Με στόχο την περαιτέρω διερεύνηση της συναισθηματικής κατάστασης των νέων της Κύπρου σήμερα, ο Τομέας Πολιτικής του Οργανισμού Νεολαίας προέβη στην υλοποίηση ποσοτικής έρευνας για τα θέματα ψυχικής υγείας, με δείγμα 500 νέων ηλικίας 18-35 ετών. Η έρευνα διενεργήθηκε από τον Οργανισμό IMR/Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, για λογαριασμό του ΟΝΕΚ.

Η διαδικασία συλλογής των δεδομένων πραγματοποιήθηκε κατά τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο του 2021, με παγκύπρια κάλυψη, τόσο σε αστικές, όσο και σε αγροτικές περιοχές. Η επιλογή του δείγματος πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο της τυχαίας δειγματοληψίας και η συλλογή των δεδομένων πραγματοποιήθηκε μέσω προσωπικών συνεντεύξεων, με τη χρήση δομημένου ερωτηματολογίου.

Πέρα από την αποτύπωση της γενικής κατάστασης, η έρευνα στόχευε επίσης στη διερεύνηση του βαθμού γνώσης και ικανοποίησης της νεολαίας από τις υφιστάμενες δομές/υπηρεσίες στήριξης του Κράτους, στις επιπτώσεις της πανδημίας και τον εντοπισμό των αναγκών των νέων για την καλύτερη στήριξή τους σε θέματα ψυχικής υγείας.

Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός ότι η πλειοψηφία των νέων παρουσιάζουν υψηλό βαθμό σε όλες τις παραμέτρους αξιολόγησης της ψυχικής ανθεκτικότητας, σύμφωνα με τις απαντήσεις τους στις διάφορες δηλώσεις, εύρημα που υποδηλώνει ότι οι νέοι έχουν την ικανότητα να ανακάμψουν από δυσκολίες και αντιξοότητες που ενδεχομένως να προκύψουν στις ζωές τους. Μπορείτε να δείτε όλα τα αποτελέσματα της έρευνας στη σελίδα του Τομέα Πολιτικής.

Η πανδημία

Το 46% των ερωτηθέντων απάντησαν πως η κατάσταση της ψυχικής τους υγείας έχει χειροτερεύσει από την πανδημία, το 32% πως έχει παραμείνει η ίδια, το 17% ότι έχει βελτιωθεί, ενώ ένα 5% ΔΓ/ΔΑ. Γενικά όσον αφορά την κυπριακή κοινωνία, το 78% απάντησαν ότι έχει χειροτερεύσει η ψυχική υγεία των πολιτών, το 11% ότι έχει παραμείνει η ίδια, το 9% ΔΓ/ΔΑ και μόλις ένα 2% ότι έχει βελτιωθεί. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας οι ίδιοι οι συμμετέχοντες στην έρευνα αισθάνονται πιο συχνά βαρεμάρα, μοναξιά, αβεβαιότητα, άγχος/στρες, ενώ πιο σπάνια φόβο και απόσυρση. Αρκετοί αισθάνονται θυμό, απόγνωση και κατάθλιψη. Οι μεγαλύτερες ανησυχίες των ερωτηθέντων, όσον αφορά τις συνέπειες της πανδημίας στη ζωή τους, είναι οι περιορισμοί στη διακίνηση/ταξίδια, το ενδεχόμενο νέας οικονομικής κρίσης, οι περιορισμοί σε θέματα ψυχαγωγίας και διασκέδασης, η καθιέρωση ενός νέου τρόπου ζωής (με περιοριστικά μέτρα), οι αρνητικές μαθησιακές επιπτώσεις, η αύξηση των ποσοστών ανεργίας στους νέους, η επιδείνωση της ψυχικής τους υγείας και οι προοπτικές επαγγελματικής ανέλιξης.

Αρνητικά συναισθήματα ή καταστάσεις

Όσον αφορά τα σημαντικότερα συναισθηματικά ζητήματα/προβλήματα/καταστάσεις που αντιμετωπίζουν οι νέοι της Κύπρου σήμερα, σύμφωνα με τις απαντήσεις που δόθηκαν, αυτά είναι: άγχος/αβεβαιότητα για το μέλλον (86%), πίεση/στρες (75%), άγχος και ανασφάλεια για την επαγγελματική αποκατάσταση (72%) και για οικονομικά θέματα (70%, καταπίεση (57%), αδιαφορία/απόσυρση/αίσθημα κατάθλιψης (56%), εκφοβισμός (bullying) (54%), μοναξιά (48%), σεξουαλική παρενόχληση (47%), ερωτική απογοήτευση (47%), απελπισία (45%), περιθωριοποίηση/απομόνωση/κοινωνικός αποκλεισμός (42%), αυτοκτονικές τάσεις/σκέψεις (37%). Σε ερώτηση εάν οι ίδιοι προσωπικά έχουν βιώσει κάποια στιγμή στη ζωή τους οποιαδήποτε από αυτά τα συναισθηματικά ζητήματα/προβλήματα/καταστάσεις, απάντησαν ως εξής: άγχος/αβεβαιότητα για το μέλλον 76%, πίεση/στρες 70%, άγχος/ανασφάλεια για την επαγγελματική αποκατάσταση 58%, άγχος/ανασφάλεια για οικονομικά θέματα 50%, καταπίεση 46%, αδιαφορία/απόσυρση/αίσθημα κατάθλιψης 41%, ερωτική απογοήτευση 38%, μοναξιά 38%, απελπισία 32%, περιθωριοποίηση/απομόνωση/κοινωνικός αποκλεισμός 23%, εκφοβισμός (bullying) 23%, σεξουαλική παρενόχληση 16%, αυτοκτονικές τάσεις/σκέψεις 15%, κανένα 5%.

Η επίσκεψη σε ειδικό

Σε ερώτηση για το πόσο καλή αισθάνονται ότι είναι η κατάσταση της σωματικής τους υγείας, οι ερωτηθέντες απάντησαν πως σε μία κλίμακα από το 1 μέχρι το 10, κατά μέσο όρο την αισθάνονται κατά 7,19. Την ίδια ώρα, στην ίδια ερώτηση για την ψυχική τους υγεία την αισθάνονται καλή κατά 6,43. Σε ερώτηση εάν γνωρίζουν άτομα που έχουν αποταθεί σε κάποιον επαγγελματία ψυχικής υγείας στον στενό οικογενειακό τους κύκλο, το 50% απάντησαν ναι, το 46% όχι και ένα 4% απάντησαν δεν γνωρίζω/δεν απαντώ. Το 62% των ερωτηθέντων γνωρίζουν άτομα που έχουν αποταθεί σε κάποιον επαγγελματία ψυχικής υγείας στον στενό φιλικό τους κύκλο, ενώ το 35% όχι και το 3% δεν γνωρίζουν/δεν απαντούν. Όσον αφορά τους ίδιους, το 57% αισθάνθηκαν την ανάγκη να επισκεφθούν κάποιον επαγγελματία υγείας, ενώ το 34% όχι και ένα 9% δεν απάντησαν. Οι πλείστοι (32%) έχουν επισκεφθεί ψυχολόγο, ένα πολύ μικρό ποσοστό (8%) επισκέφθηκαν στο παρελθόν ψυχίατρο, ακόμα πιο λίγοι επισκέφθηκαν άλλο επαγγελματία ψυχικής υγείας (2%) ή lifecoach (1%). Απ’ όσους επισκέφθηκαν επαγγελματία υγείας, το 58% δήλωσαν πως ήταν δική τους επιλογή, το 27% ότι αποφάσισαν να πάνε μετά από ενθάρρυνση, το 11% ότι αναγκάστηκαν και το 4% δεν απάντησαν. Όσοι επισκέφτηκαν ψυχολόγο είπαν πως τους βοήθησε κατά 6,94 (μέσος όρος) σε κλίμακα από το ένα μέχρι το δέκα, ενώ όσοι επισκέφθηκαν ψυχίατρο κατά 6,42 (μέσος όρος).

Σε ερώτηση πόσο ικανοποιητικές θεωρούν τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας που παρέχονται στην Κύπρο, μόλις το 3% απάντησαν πολύ, το 44% αρκετά, το 34% λίγο, το 9% καθόλου και ένα ποσοστό 10% δεν γνωρίζω/δεν απαντώ. Οι πλείστοι εντοπίζουν κενά/ελλείψεις στην παροχή ψυχολογικής υποστήριξης προς τα άτομα της ηλικίας τους, καθώς, σύμφωνα με τα όσα είπαν, δεν υπάρχουν δωρεάν δομές στις οποίες μπορεί να αποταθεί ένας νέος, η κάλυψη επισκέψεων σε ψυχολόγο από το ΓεΣΥ είναι περιορισμένη, δεν υπάρχουν ομάδες υποστήριξης (support groups), δεν υπάρχουν ξενώνες φιλοξενίας νέων, δεν υπάρχουν αρκετές γραμμές αυτοβοήθειας.

Κατάθλιψη και άγχος

Στο κεφάλαιο της κλίμακας αξιολόγησης της κατάθλιψης (PHQ-9), από τις απαντήσεις που έδωσαν έδειξαν ότι το 8% έχουν σοβαρής μορφής κατάθλιψη, το 18% έχουν σημαντικής μορφής κατάθλιψη, το 26% έχουν ήπιας μορφής κατάθλιψη, το 36% παρουσιάζουν ήπια συμπτώματα, ενώ το 12% δεν έχουν συμπτώματα. Στην κλίμακα αξιολόγησης άγχους (GAD-7), από τις απαντήσεις τους οι ερωτηθέντες σε σειρά ερωτημάτων έδειξαν ότι το 21% έχουν σοβαρό άγχος, το 27% μέτριο άγχος, το 33% ήπιο άγχος και το 19% δεν παρουσίασαν συμπτώματα άγχους.